Phát hành 06/2023
Nguyễn Thị Thu Trang |
Phan Văn Huy |
Thời gian qua, một số doanh nghiệp phát hành trái phiếu, đặc biệt là các doanh nghiệp thuộc nhóm kinh doanh bất động sản gặp nhiều khó khăn trong thanh toán nghĩa vụ nợ gốc và lãi trái phiếu đến hạn. Để tạo điều kiện hỗ trợ cho doanh nghiệp cũng như đưa ra thêm lựa chọn cho người sở hữu trái phiếu, ngày 05/03/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế (“Nghị định 08/2023”).
Nghị định 08/2023 được kỳ vọng sẽ mang lại hướng giải quyết tích cực cho các doanh nghiệp phát hành và người sở hữu trái phiếu trong việc thanh toán trái phiếu đến hạn. Nghị định 08/2023 có hiệu lực từ ngày ký ban hành và quy định những điểm mới đáng lưu ý sau đây:
1. Cho phép đàm phán để thanh toán nợ gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác
Trước đây, doanh nghiệp phát hành trái phiếu có trách nhiệm “thanh toán đầy đủ, đúng hạn lãi, gốc trái phiếu khi đến hạn và thực hiện các quyền kèm theo (nếu có) cho người sở hữu trái phiếu theo điều kiện, điều khoản của trái phiếu“, quy định tại Khoản 3 Điều 34 Nghị định số 153/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế (“Nghị định 153/2020”), mà không có quy định cho phép điều chỉnh thời hạn thanh toán này. Nghị định 08/2023 đã bổ sung quy định cho phép doanh nghiệp phát hành có thể đàm phán với người sở hữu trái phiếu để thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác. Cụ thể, đối với trái phiếu chào bán tại thị trường trong nước, trường hợp doanh nghiệp phát hành không thể thanh toán đầy đủ, đúng hạn nợ gốc, lãi trái phiếu bằng đồng Việt Nam theo phương án phát hành đã công bố cho nhà đầu tư, doanh nghiệp có thể đàm phán với người sở hữu trái phiếu để thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác theo các nguyên tắc sau:
(i) Tuân thủ quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan. Đối với ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện thì còn phải tuân thủ quy định của pháp luật về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện đó;
(ii) Phải được người sở hữu trái phiếu chấp thuận;
(iii) Doanh nghiệp phát hành phải công bố thông tin bất thường và chịu hoàn toàn trách nhiệm về tình trạng pháp lý của tài sản sử dụng để thanh toán gốc, lãi trái phiếu theo quy định của pháp luật.
Khung pháp lý mới này được kỳ vọng sẽ giúp các doanh nghiệp phát hành trái phiếu đang gặp khó khăn trong việc thanh toán nợ gốc, lãi trái phiếu theo phương án phát hành đã công bố cho nhà đầu tư cùng với người sở hữu trái phiếu tìm phương án giải quyết thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn. Về phía người sở hữu trái phiếu, quy định mới mở ra thêm lựa chọn để người sở hữu trái phiếu nhận thanh toán bằng tài sản khác thay vì chờ đợi doanh nghiệp thanh toán theo phương án công bố ban đầu.
Tuy nhiên, cần lưu ý khung pháp lý mới chỉ dừng lại ở việc quy định doanh nghiệp chịu hoàn toàn trách nhiệm về tình trạng pháp lý của tài sản được sử dụng để thanh toán chứ không quy định một cơ chế chặt chẽ để kiểm soát tính hợp pháp của tài sản và quy trình thanh toán sau đó. Nhiều ý kiến cho rằng việc thay đổi tài sản thanh toán có thể làm phát sinh vấn đề trong việc định giá tài sản, phân chia tài sản, đặc biệt trong trường hợp nhiều người sở hữu trái phiếu cùng nhận thanh toán bằng một bất động sản.
2. Kéo dài kỳ hạn của trái phiếu tối đa 02 năm so với phương án phát hành đã công bố
Đối với trái phiếu doanh nghiệp đã phát hành trước và còn dư nợ đến ngày 16/9/2022 – ngày Nghị định số 65/2022/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung một số điều của nghị định số 153/2020 (“Nghị định 65/2022”) có hiệu lực thi hành, thay vì không cho phép doanh nghiệp được thay đổi kỳ hạn của trái phiếu đã phát hành như đã quy định tại điểm b khoản 3 Điều 3 Nghị định số 65/2022, Nghị định 08/2023 có quy định cho phép thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu nhưng phải đảm bảo các nguyên tắc sau:
(i) được cấp có thẩm quyền của doanh nghiệp phát hành thông qua
(ii) được số người sở hữu trái phiếu đại diện từ 65% tổng số trái phiếu cùng loại đang lưu hành trở lên chấp thuận;
(iii) trường hợp kéo dài kỳ hạn của trái phiếu thì thời gian tối đa không quá 02 năm so với kỳ hạn tại phương án phát hành trái phiếu đã công bố cho nhà đầu tư;
(iv) đối với người sở hữu trái phiếu không chấp thuận thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu thì doanh nghiệp phát hành có trách nhiệm đàm phán để đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư. Trường hợp có người sở hữu trái phiếu không chấp thuận phương án đàm phán thì doanh nghiệp phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với người sở hữu trái phiếu theo phương án phát hành trái phiếu đã công bố cho nhà đầu tư (kể cả trường hợp việc thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu đã được người sở hữu trái phiếu đại diện từ 65% tổng số trái phiếu trở lên chấp thuận).
Theo đó, điểm mới đáng lưu ý là thời hạn kéo dài kỳ hạn của trái phiếu là tối đa 02 năm so với kỳ hạn tại phương án phát hành trái phiếu đã công bố cho nhà đầu tư. Khoảng thời gian này được kỳ vọng sẽ giúp cho doanh nghiệp phát hành sẽ có thêm thời gian để thực hiện nghĩa vụ với người sở hữu trái phiếu.
3. Ngưng hiệu lực thi hành một số quy định đến hết năm 2023
Nghị định 08/2023 quy định ngưng hiệu lực thi hành đối với các quy định sau đây tại Nghị định 65/2022 đến hết ngày 31/12/2023:
(i) Quy định về việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân tại điểm d khoản 1 Điều 8 Nghị định 153/2020 được sửa đổi tại khoản 6 Điều 1 Nghị định 65/2022;
(ii) Quy định về thời gian phân phối trái phiếu của từng đợt phát hành tại khoản 7, khoản 8 Điều 1 Nghị định số 65/2022;
(iii) Quy định về kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu tại điểm e khoản 2 Điều 12 Nghị định số 153/2020 được sửa đổi tại khoản 9 Điều 1 Nghị định số 65/2022.
Theo đó, việc ngưng hiệu lực của các quy định nêu trên được đánh giá là biện pháp ngắn hạn hỗ trợ doanh nghiệp phát hành trái phiếu giải quyết các khó khăn trước mắt về thanh khoản và thanh toán các trái phiếu đến hạn.
Kết lại, Nghị định 08/2023 bổ sung các cơ chế mới để doanh nghiệp phát hành đàm phán với người sở hữu trái phiếu để giải quyết tình hình khó khăn của thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong nước ở thời điểm hiện tại. Về nguyên tắc, để có thể thay đổi tài sản thanh toán và kéo dài kỳ hạn trái phiếu, doanh nghiệp phát hành phải có được chấp thuận của người sở hữu trái phiếu. Do đó, người sở hữu trái phiếu cần phải cân nhắc kỹ trước khi đưa ra các quyết định liên quan, trong bối cảnh nhiều vấn đề có thể phát sinh liên quan đến định giá tài sản, phân chia tài sản cùng chủ sở hữu hoặc liên quan đến việc doanh nghiệp phát hành cung cấp thông tin không rõ ràng hoặc không chính xác.